Informator dla pacjenta

Zdecydowana większość ubytków jest powodowana przez próchnicę. Jest to choroba bakteryjna polegająca na demineralizacji i w efekcie rozpadzie twardych tkanek zęba. Ubytki próchnicowe tworzą się zarówno w zębach stałych, jak i mlecznych. Najczęściej tworzą się w
zagłębieniach i bruzdach na powierzchni żującej, na powierzchniach stycznych (w wyniku pęknięć szkliwa spowodowanych stłoczeniem, czy zgrzytaniem zębów), a także przy szyjkach.

Podatność na próchnicę jest cechą indywidualną.

Najczęściej rozwija się ona z powodu niedostatecznej higieny, a także diety bogatej w cukry. Wpływ mają również uwarunkowania genetyczne i zdolność systemu odpornościowego człowieka do radzenia sobie z bakteriami, które są obecne w jamie ustnej. Nie bez znaczenia jest również budowa anatomiczna zęba, skład chemiczny jego twardych tkanek, jak również ilość i skład śliny.

Oprócz próchnicy stosunkowo częstym powodem ubytków są urazy. Ubytki mogą powodować ból. Najczęściej jego natężenie wiąże się ze stopniem zaawansowania choroby próchnicowej, im głębsze warstwy zostały zaatakowane tym bardziej boli.

Ból, a co za tym idzie strach, można zupełnie wyeliminować przez podanie odpowiednio dobranego znieczulenia. Leczenie ubytków polega na dokładnym usunięciu zmienionych chorobowo twardych tkanek zęba oraz jego uszkodzonych części, a następnie umieszczeniu w ich miejscu właściwego materiału przeznaczonego do odbudowy. Kolor materiału dopasowany zostaje do koloru zęba.

Lekarz nadaje też wypełnieniu odpowiedni kształt pasujący do zgryzu, poleruje je i wygładza.

Dzięki tym czynnościom na długo zachowana zostaje funkcjonalność, jak również wygląd estetyczny zęba. Podczas procedur leczniczych lekarz używa narzędzi mechanicznych wolno i szybkoobrotowych oraz narzędzi ręcznych. Pacjent podczas zbiegu czuje dotyk, wibracje, smak niektórych preparatów, słyszy dźwięki narzędzi oraz pracującego ślinociągu, co może powodować pewien dyskomfort.

Leczenie endodontyczne jest konieczne w przypadku zaawansowanej choroby próchnicowej, na skutek której dochodzi do zakażenia tkanek miękkich (miazgi), znajdujących się wewnątrz korony zęba i w systemie kanałów korzeniowych. Włókna nerwowe wchodzące w skład miazgi na skutek infekcji i podrażnienia wywołują ból. Leczenie kanałowe polega na usunięciu chorej, bądź martwej miazgi, a następnie na oczyszczeniu mechanicznym kanału, lub kanałów (w zależności od zęba) oraz ich chemicznym opracowaniu. Powodzenie leczenia kanałowego uzależnione jest od bardzo dokładnego usunięcia zainfekowanej tkanki z całego systemu kanałowego, którego budowa anatomiczna jest skomplikowana a czasami nietypowa.

Przed rozpoczęciem leczenia kanałowego, w przypadku gdy zainfekowana miazga jest żywa, a tym samym bolesna, lekarz, za pomocą specjalnego preparatu, dokonuje jej dewitalizacji. Zabieg ten wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym. Zdarza się, że po ustąpieniu znieczulenia występuje ból, który może utrzymywać się nawet do dwóch dni. Zaleca się wówczas stosowanie leków przeciwbólowych.

W innym postępowaniu lekarz w znieczuleniu usuwa żywą miazgę (tzw. ekstyrpacja przyżyciowa). Wybór postępowania zależy od chęci jak szybko chcemy, aby ból zęba ustąpił.

Przed przystąpieniem do właściwego leczenia kanałowego lekarz wykonuje RTG, a następnie zakłada koferdam, czyli specjalną gumę, dzięki której zachowana jest suchość pola zabiegowego, a tym samym zwiększa się prawdopodobieństwo dobrego efektu leczenia kanałowego. Kolejnym krokiem, jest oczyszczenie ubytku próchniczego i odsłonięcie kanałów. Następnie dentysta, za pomocą narzędzi ręcznych, a potem mechanicznych lub ultradźwiękowych usuwa zmienioną chorobowo miazgę. Kanał zębowy jest opracowywany: oczyszczany i poszerzany celem usunięcia bakterii ze ścian kanału. W trakcie tych czynności stosowane jest częste płukanie dezynfekującymi środkami chemicznymi, które pozwolą na oczyszczenie kanalików zębinowych z pozostałości toksyn i resztek organicznych.
Przy opracowywaniu kanałów lekarz korzysta z endometru, który umożliwia mu kontrolowanie na jakiej długości kanału znajduje się używane przez niego narzędzie.

Odpowiednio przygotowany kanał (bądź kanały) jest wypełniany specjalnym materiałem – gutaperką (wypełnienie kanałowe). Wprowadzona do kanałów rozgrzana gutaperka, dzięki swej płynności, pozwala na wypełnienie odgałęzień i bocznych kanałów. Substancja ta twardnieje i rozszerza się szczelnie wypełniając kanał, a co za tym idzie, zapobiega dalszemu rozwojowi bakterii i ewentualnej ich penetracji poza kanał korzenia zęba. Pozwala to uniknąć szerzenia się infekcji bakteryjnej w tkankach okołowierzchołkowych, dookoła korzenia leczonego zęba. Przygotowany w ten sposób ząb pozwala na odbudowę ostateczną, zachowawczą za pomocą kompozytu lub w przypadku dużej destrukcji korony zęba na odbudowę protetyczną. Zdarza się, że raz przeleczony kanałowo ząb może wymagać powtórnego leczenia – reendo.

Sytuacja taka ma miejsce w przypadku powtórnego zakażenia na skutek nieszczelnego lub pękniętego wypełnienia, powstałego urazu, leczenia przeprowadzonego wcześniej, kiedy wiedza i możliwości medyczne odbiegały od dzisiejszych. Leczenie wtórne wymagane jest w przypadku gdy nie wszystkie odgałęzienia zostały znalezione. W tym przypadku ogromną pomocą służy mikroskop, dzięki któremu możemy dostrzec mikro odgałęzienia i dodatkowe kanały.

Leczenie kanałowe jest bardzo skomplikowane i w jego trakcie mogą nastąpić powikłania. Najczęstszym z nich jest złamanie narzędzia. Zdarza się tak najczęściej z powodu budowy anatomicznej kanału, jego zakrzywienia, wąskiej budowy, jak również z powodu trudnego dostępu do zęba. Materiał, z którego jest wykonane narzędzie, to niekorodujący stop, który sam w sobie nie szkodzi organizmowi, jednak jego złamana część stanowi przeszkodę w opracowaniu części kanału znajdującego się za nim. W celu dalszego leczenia konieczne jest usunięcie narzędzia pod mikroskopem.
Komplikacje w przebiegu leczenie kanałowego wynikają również z niedrożności (obliteracji) kanałów. Obliteracja jest spowodowana czynnikami fizjologicznymi, takimi jak zwężenie lub zarośnięcie ujścia kanałów, nieprawidłowościami w ich wypełnieniu za pomocą cementów, albo trudno usuwalnymi preparatami.

Udrożnienie zobliterowanych kanałów, a tym samym prawidłowe leczenie kanałowe, możliwe jest dzięki użyciu mikroskopu stomatologicznego. Pozwala on na duże powiększenie pola i tym samym bardzo precyzyjne użycie specjalistycznych pilników endodontycznych, które umożliwiają dojście do „zablokowanego” kanału.

W zależności od zaawansowania procesu chorobowego leczenie kanałowe trwa do kilku godzin, przez co najczęściej rozkładane jest na kilka wizyt. Leczenie przeprowadzane jest w znieczuleniu, a więc co najważniejsze jest bezbolesne. Jednak podobnie, jak przy leczeniu ubytków, pacjent narażony jest na dyskomfort związany przede wszystkim z długością wizyt, również odczuwa dotyk narzędzi, wibracje, nieprzyjemny smak. Ważne jest nastawienie emocjonalne, często jest ono negatywne, ponieważ panuje wszechobecny mit o bolesności leczenia kanałowego. Bezpośrednio po zabiegu endodontycznym, jak również przez kilka następnych dni, możliwa jest zwiększona wrażliwość leczonego zęba. Dolegliwości te można złagodzić za pomocą środków przeciwbólowych.

Leczenie chirurgiczne jest konieczne, gdy nie jest możliwe zastosowanie leczenia zachowawczego, ponieważ próchnica dotarła w głąb zęba, powodzenie leczenia kanałowego nie rokuje, bądź pomimo przeprowadzonego leczenia kanałowego zmiany zapalne nie cofają się. Ze względu na ryzyko infekcji kości długotrwałe utrzymanie zęba nie jest zasadne i należy go usunąć.

Zęby kwalifikują się do ekstrakcji również wtedy, gdy miały miejsce poważne urazy, które doprowadziły do złamania korony i korzenia.

Istnieją także przyczyny periodontologiczne, gdy dochodzi do zaawansowanego schorzenia przyzębia, doprowadzającego do znacznego rozchwiania zębów i niemożności utrzymania ich w jamie ustnej.

Usuwane są również zęby zatrzymane (nie wyrżnięte i nie rokujące na wyrżnięcie) oraz zęby częściowo wyrżnięte. Wokół takich zębów gromadzą się bakterie, które mogą spowodować stan zapalny kości lub przyczynić się do próchnicy sąsiadujących zębów. Ponadto, zęby takie, mimo braku miejsca, cały czas dążą do wyrżnięcia powodując ciągły nacisk, a tym samym ból. Nacisk ten może spowodować uszkodzenie korzeni zębów przylegających.

Bardzo często usuwane są tzw. zęby mądrości. Pojawiają się one najpóźniej, kiedy łuk zębowy jest już uformowany. Ich wyrzynanie jest często bolesne, powoduje opuchnięcie i zapalenie otaczających je dziąseł. Z powodu tej bolesności, jak również trudniejszego dostępu, higiena tych zębów jest zaniedbywana, co powoduje z kolei błyskawiczny rozwój próchnicy.

„Ósme zęby” są często przyczyną stłoczenia pozostałych zębów, co grozi bolesnością i powoduje krzywienie się zębów.

Zęby kwalifikuje się do usunięcia, także z powodów ortodontycznych, zwłaszcza gdy są zbytnio stłoczone. W niektórych wadach zgryzu usunięcie zębów, nawet zdrowych, jest integralną częścią leczenie ortodontycznego, które skutkuje zlikwidowaniem lub zniwelowaniem wady, i pozwala na dopasowanie do siebie łuków zębowych.

Istnieją sytuacje, w których zęby niewyleczone, bądź te, które były leczone muszą zostać usunięte. Dzieje się tak w przypadku pacjentów przed zabiegiem chemioterapii lub przeszczepu organów, gdy należy wyeliminować każde nawet potencjalne ryzyko zakażenia.

Przed zabiegiem usunięcia lekarz dokonuje oceny miejsca zęba oraz jego stanu i położenia. Wykonywane jest w tym celu zdjęcie RTG punktowe lub panoramiczne. Ekstrakcja dokonywana jest w znieczuleniu odpowiednio dobranym i podanym ze względu na charakter zabiegu, jak również uwzględniając ewentualne ograniczenia wynikające ze stanu zdrowia pacjenta. Lekarz usuwa zęba za pomocą specjalnych narzędzi, dźwigni służących do rozchwiania zęba, oddzielenia go od kości szczęki i więzadeł, a następnie odpowiednio dobranych kleszczy w celu jego wyjęcia. Następnym krokiem jest dokładne oczyszczenie zębodołu. Przy skomplikowanych zabiegach chirurgicznych używane są również narzędzia mechaniczne. Po usunięciu krwawienie z rany hamowane jest za pomocą tamponów. Czasami jest konieczne założenie specjalistycznego opatrunku oraz szwów. Podczas zabiegu usuwania zęba pacjent nie czuje bólu, odczuwa jednak ucisk, czasem silny dotyk, rozpieranie. Zdarza się również, że w wyniku rozległej infekcji znieczulenie nie może w pełni zadziałać, a tym samym zniwelować bólu. W takich przypadkach najczęściej zabieg jest odraczany, pacjentowi podaje się antybiotyk, który ma na celu zlikwidowanie ostrego stanu zapalnego. Po jego ustaniu podane do ekstrakcji znieczulenie może prawidłowo się rozwinąć i zadziałać. Po usunięciu zęba pacjent odczuwa dyskomfort (ból, obrzęk, trudności w otwieraniu ust, czasami występują siniaki) utrzymujący się nawet do kilku dni.
Ważne jest, aby po ekstrakcji bezwzględnie stosować się do zaleceń lekarza. Pomogą one uniknąć nadmiernego bólu i przyspieszyć proces powrotu do zdrowia.

Chirurgiczne leczenie stomatologiczne to nie tylko ekstrakcje zębów. Wykonywane są również zabiegi resekcji wierzchołka korzenia, hemisekcji, odsłaniania zębów zatrzymanych, plastyki połączeń jamy ustnej z zatoką szczękową, zabiegi nacinania ropni i leczenia przetok, podcinania wędzidełka wargi oraz języka, usuwania włókniaków, nadziąślaków i torbieli. Przeprowadza się również leczenie utraconej tkanki kostnej poprzez jej odbudowę materiałami regeneracyjnymi.

Odrębnym działem chirurgii stomatologicznej jest chirurgia implantologiczna.

Protetyczne leczenie stomatologiczne zajmuje się uzupełnianiem braków zębowych, odtworzeniem pierwotnych warunków zgryzowych, które przestały istnieć wskutek utraty zębów naturalnych, ich uszkodzenia, urazów jak również poważnego osłabienia. Istnieje bardzo wiele metod leczenia protetycznego które są zależne od ilości brakujących zębów, umiejscowienia braku, stanu w jakim znajdują się pozostałe zęby. Znaczenie mają również potrzeby estetyczne pacjenta oraz jego możliwości finansowe. Biorąc pod uwagę wszystkie te uwarunkowania, lekarz przedstawia indywidualne rozwiązania protetyczne możliwe w zastanych warunkach.

Uzupełnienia stałe

W przypadku znacznej destrukcji korony własnego zęba najbardziej powszechnym rozwiązaniem jest założenie korony protetycznej. Przed przystąpieniem do leczenia protetycznego lekarz wykonuje RTG w celu sprawdzenia stanu korzenia (lub korzeni) oraz kości wokół zęba. Następnym krokiem, po podaniu znieczulenia, jest przygotowanie, preparacja zęba, tzn. zmniejszenie jego objętości w celu zrobienia miejsca na nową koronę protetyczną. Pobierany zostaje precyzyjny wycisk – specjalną masą silikonową, oraz wycisk zębów przeciwstawnych – masą alginatową. Służy to idealnemu dopasowaniu korony do warunków zgryzowych pacjenta. Lekarz dopasowuje kolor do pozostałych zębów, a następnie wyciski przekazywane są do laboratorium protetycznego, skąd wracają po kilku dniach, gotowe do osadzenia. Przez ten czas, oszlifowany ząb zostaje zabezpieczony specjalną koroną ochronną. Na kolejnej wizycie lekarz zdejmuje koronę tymczasową, sprawdza kształt i kolor nowej korony i po zaakceptowaniu jej przez pacjenta mocuje ją na stałe specjalnym cementem.
W przypadku, gdy ilość pozostałej własnej korony jest niewielka lub ząb był leczony kanałowo, sama korona protetyczna może być rozwiązaniem niewystarczającym. Stosuje się wtedy specjalne wzmocnienie – wkład koronowo- korzeniowy – wykonany z metalu lub włókna szklanego, które po zacementowaniu do korzenia, pozwala na równomierne rozłożenie sił żucia, a tym samym na prawidłowe i trwałe funkcjonowanie korony. Konieczność zrobienia wkładu koronowo korzeniowego wydłuża leczenie protetyczne o jedną lub dwie wizyty. Przed osadzeniem wkładu konieczne jest prawidłowe leczenie endodontyczne zęba.

W przypadku braku zębowego (korony i korzeni) konieczne jest uzupełnienie poprzez most protetyczny. Most taki składa się z dwóch koron protetycznych, po obu stronach braku zębowego. Służą one jako filary podtrzymujące przęsło – koronę zawieszoną tuż nad dziąsłem, uzupełniającą brak zęba Most taki stanowi jedną całość. Rozwiązanie to jest z powodzeniem stosowane zarówno przy braku jednego, jak i dwóch zębów. W celu wykonania mostu, konieczne jest oszlifowanie zębów sąsiadujących z brakiem zębowym. Kolejne czynności są takie same, jak przy wykonywaniu pojedynczej korony. Leczenie protetyczne związane z wykonaniem mostu jest zwykle dłuższe niż w przypadku pojedynczej korony. Konieczna jest osobna wizyta w celu zmierzenia metalowej, bądź cyrkonowej podbudowy mostu i ocena jej szczelności.

Korony (i tym samym mosty) wykonane są z różnych materiałów. Może być to metal, który ze względu na brak odpowiedniej estetyki jest rzadko stosowany. Może być korona porcelanowa, na podbudowie metalowej (stosuje się bardzo wytrzymałe stopy metalowe, również z domieszką złota – polecane pacjentom uczulonym na metale nieszlachetne – lub z tytanu). Dzięki olicowaniu porcelaną korony te są estetyczne, a podbudowa metalowa zapewnia trwałość i wytrzymałość. Najlepszy efekt estetyczny uzyskuje się przy zastosowaniu koron pełnoceramicznych lub na podbudowie cyrkonowej. Tlenek cyrkonu zapewnia wytrzymałość mechaniczną, kolor i przezierność takiej korony zbliżona jest do koloru korony zęba.
W niektórych przypadkach stosuje się rozwiązania protetyczne, będące mniej inwazyjne niż korona lub most. Są to inlaye i onlaye (wkłady i nakłady). Nie mają one na celu uzupełnienia braku zęba lecz jego wypełnienie. Lekarz decyduje się na ich zastosowanie w przypadku bardzo rozległego ubytku. Inlaye zastępują mniejsze ubytki, a onlaye większe, często obejmujące całą powierzchnię żującą wraz z guzkami. Metoda ta, jest o wiele skuteczniejsza i trwalsza niż wypełnienie kompozytowe. Ponieważ inlay/onlay stanowią jedną całość, są trwalsze, nie narażone na małe pęknięcia, a co za tym idzie mniejsze jest ryzyko powstania próchnicy wtórnej. Leczenie z zastosowaniem wkładów/nakładów, wymaga dwóch wizyt, po podaniu znieczulenia, lekarz opracowuje ząb, pobiera dokładne wyciski, dobiera kolor i zabezpiecza ubytek tymczasowym materiałem opatrunkowym. Na kolejnej wizycie tymczasowy opatrunek jest usuwany, a inlay/onlay zostaje zacementowany na stałe.

Estetycznym rozwiązaniem protetycznym, które nie jest związane z uzupełnieniem braków zębowych są licówki. Wykonuje się je w celu skorygowania kształtu, wielkości i koloru zęba w efekcie czego uzyskuje się piękny biały uśmiech. Najczęściej stosowane są bardzo estetyczne licówki porcelanowe, gdyż są trwałe i nie ulegają przebarwieniom. Przed przystąpieniem do ich wykonania lekarz przeprowadza dokładne badanie zębów oraz zgryzu, gdyż nie u wszystkich pacjentów licówki mogą być zastosowane. Wykonanie licówek porcelanowych wymaga zeszlifowania ok. ½ mm szkliwa na powierzchni „fasadowej” zęba. Szlifowanie odbywa się najczęściej w znieczuleniu miejscowym. Podobnie jak w przypadku koron protetycznych, lekarz wykonuje wycisk i przekazuje go do laboratorium protetycznego. Pacjent zostaje zabezpieczony licówkami tymczasowymi, a po upływie kilku dni, jeśli zaakceptowany zostanie kształt i kolor licówek, mogą one zostać zamocowane na stałe przy użyciu specjalnego cementu.

Leczenie protetyczne obejmuje kilka wizyt, nie jest bolesne, gdyż powszechnie stosuje się znieczulenia. Jednak tak, jak podczas leczenia zachowawczego i endodontycznego niemożliwe jest wyeliminowanie niektórych nieprzyjemnych odczuć związanych z działaniami lekarza w naszej jamie ustnej. Czasami, zwłaszcza podczas czasochłonnych i rozległych wizyt protetycznych, konieczne jest kilkukrotne podawanie znieczulenia, a niektórzy, szczególnie wrażliwi pacjenci, źle znoszą pobieranie wycisków. Wizyty protetyczne są bardzo starannie zaplanowane, można więc w ich trakcie robić małe przerwy umożliwiające krótki odpoczynek.

Uzupełnienia ruchome

Uzupełnienia ruchome, czyli inaczej protezy ruchome, mogą być samodzielnie wkładane i wyjmowane z jamy ustnej przez pacjenta. Istnieje wiele rodzajów protez ruchomych, możliwe jest zastosowanie różnych rozwiązań konstrukcyjnych. Każdy pacjent wymagający leczenia protezą ruchomą jest zawsze traktowany indywidualnie, lekarz starannie dobiera rozwiązanie protetyczne zgodnie z warunkami w jamie ustnej i oczekiwaniami pacjenta. W zależności od ilości braków zębowych, protezy są mniej lub bardziej rozległe. Protezy całkowite stosuje się w przypadku utraty wszystkich zębów stałych. Protezy częściowe stosuje się, gdy w jamie ustnej pozostają zęby własne, których stan jest dobry i które mogą być leczone. Protezę częściową lub całkowitą wykonuje się głównie z akrylu (możliwe jest również zastosowanie nylonu). W częściowych brakach zębowych możliwe jest również wykonanie protezy szkieletowej, która oprócz akrylu składa się również z części metalowej, która trwale mocuje protezę na pozostałych zębach. Protezy ruchome są znacznie mniej komfortowe od stałych. Protezy mocowane są na zębach za pomocą klamer.

Są one niestety widoczne i przez wielu pacjentów nie akceptowane ze względów estetycznych. Istnieje możliwość ich zastąpienia poprzez zasuwy, zatrzaski i teleskopy. Ze względu na złożoność problemu, jak również różnorodność rozwiązań protetycznych (bardzo często stosuje się kombinacje różnych metod) każdemu pacjentowi przedstawiany jest dokładny plan leczenia, zawierający możliwe w jego przypadku sposoby leczenia oraz jego konsekwencje.

Leczenie z zastosowaniem implantów zębowych jest najbardziej zbliżone do naturalnej anatomii i fizjologii narządów żucia. Co ważne, przy odbudowie implantologicznej nie ma konieczności szlifowania i koronowania zębów sąsiadujących. W wyniku takiego leczenia nie otrzymujemy „atrapy” maskującej brak zęba jak przypadku zastosowania mostu, lecz „nowy ząb” z funkcjami mechanicznymi i estetycznymi.

Zabieg wszczepienia implantu/implantów poprzedzony jest wnikliwą analizą zdjęć rentgenowskich oraz tomografii komputerowej, specjalistycznymi pomiarami, doborem wielkości implantu i zaplanowaniem jego posadowienia, jak również szczegółowym wywiadem medycznym.

Większość osób może poddać się leczeniu implantologicznemu. Istnieją jednak również przeciwwskazania, najważniejsze z nich to: ciężkie choroby psychiczne, nieustabilizowana cukrzyca, choroba nowotworowa, skrajny zanik tkanki kostnej, całkowity brak nawyków higienicznych. Nie wykonuje się również zabiegów implantologicznych u osób w zbyt młodym lub zbyt zaawansowanym wieku, kobietom w ciąży.

Leczenie implantologiczne podzielone jest na dwa etapy: chirurgiczny i protetyczny.

Podczas pierwszego, implant – mała tytanowa śruba z wewnętrznym nagwintowanym kanałem – umieszczona zostaje w kości żuchwy lub szczęki i będzie następnie pełnić funkcję korzenia dla nowego zęba. Śruba jest wykonana z tytanu, który jest całkowicie biozgodny i integruje się z organizmem. W trakcie gojenia kość odbudowuje się szczelnie wokół implantu powodując tym samym stabilne i trwałe umocowanie nowego zęba. Sam zabieg wszczepienia implantu jest bezbolesny, przeprowadza się go w znieczuleniu miejscowym. Trwa 1–3 godzin, w zależności od ilości implantowanych śrub. Aby wprowadzić implant, lekarz rozcina płat śluzówkowo-okostnowy, a następnie za pomocą specjalnych frezów preparowany jest w kości otwór, specjalnie dopasowany do wielkości implantu.
Otwór jest przepłukiwany roztworem soli fizjologicznej, następnie wprowadza się do niego implant, po czym błona śluzowa zostaje zeszyta. Proces gojenia i integracji z kością trwa 3–6 miesięcy. W tym czasie implant jest całkowicie schowany pod dziąsłem. Wszczepienie implantu możliwe jest wówczas, gdy kość jest zdrowa i wystarczająco „gęsta”. W przypadku niewystarczającej ilości kości stosuje się metody jej regeneracji przy użyciu specjalnych materiałów. Zabieg taki wydłuża leczenie implantologiczne o kilka miesięcy.

Po zabiegu wszczepienia implantów pacjent może odczuwać pewne dolegliwości występujące normalnie po każdym zabiegu chirurgicznym. Można je znacznie złagodzić stosując się do szczegółowych zaleceń pooperacyjnych.

Po zakończonym procesie integracji implantu z kością, mocuje się na nim specjalny element zwany łącznikiem. Jego rolą jest stabilne utrzymanie nowej korony, mostu bądź protezy. Kolejnym krokiem jest pobranie wycisków, aby odtworzyć warunki zgryzowe i dobranie koloru pasującego do naturalnych zębów pacjenta. Korona protetyczna jest wykonywana w laboratorium protetycznym. Osadza się ją na stałe po kilku dniach.

Jeden implant utrzymuje jedną koronę. Jeśli braki zębowe są większe implanty mogą posłużyć jako filary mostu protetycznego, bądź stanowią podparcie protezy. Ilość implantów niezbędnych do odbudowy protetycznej większych braków zębowych jest zależna od jakości kości w miejscu implantowania. Aby odtworzyć całkowity łuk zębowy (w przypadku bezzębia) całkowitego konieczne jest wszczepienie co najmniej 4 implantów w szczęce i 2 w żuchwie. Zależne jest to jednak od indywidualnych warunków pacjenta. Ze względu na długi czas leczenia implantologicznego możliwe jest wykonanie protetycznych uzupełnień tymczasowych, które eliminują dyskomfort braku zęba lub zębów.
Pamiętajmy: Leczenie implantologiczne pozwala uzupełnić utracone zęby w sposób najbardziej zbliżony do warunków naturalnych. Jest to rozwiązanie długotrwałe i stanowi dla nas alternatywną metodę leczenia protetycznego, jakim są tradycyjne mosty czy protezy ruchome, które nawet najbardziej starannie wykonane nie zapewniają pełnego komfortu. Należy jednak mieć na uwadze, że każdy zabieg chirurgiczny, a co za tym idzie również zabieg wszczepienia implantu, jest obarczony ryzykiem komplikacji. Ewentualna infekcja bakteryjna może być powodem dłuższego i bolesnego procesu gojenia. W skrajnych przypadkach może dojść również do odrzucenia implantu.

Ortodoncja zajmuje się korektą nieprawidłowo ustawionych zębów oraz leczeniem wad zgryzu. Wady zgryzowe polegają na nieprawidłowym położeniu łuków zębowych szczęki wobec żuchwy, nietypowych rozmiarach lub kształtach łuków. Wady te mogą występować w różnym nasileniu. Wady zębowe, występujące najczęściej to: stłoczenia zębów, nierówne ich ustawienie, nietypowe kształty i miejsca wyrastania.

W powszechnym rozumieniu efekt leczenia ortodontycznego sprowadza się do aspektu estetycznego. Po zdjęciu aparatu mamy przecież śliczne, równe zęby i piękny uśmiech. Jest to oczywiście bardzo ważne, jednak bardziej istotny wydaje się być aspekt medyczny. Stłoczenie zębów jest powodem rozwijania się próchnicy, trudno dostępne miejsca nie są dokładnie czyszczone co w rezultacie skutkuje ubytkami. Nieleczone wady ortodontyczne mogą powodować dolegliwości stawu skroniowo- żuchwowego, sprzyjają paradontozie, mogą pogłębiać wady wymowy. Leczenie ortodontyczne posługuje się bardo wieloma metodami, a co za tym idzie, leczyć może się każda osoba. Dobór metody leczenia, jego przebieg i długość uzależniony jest od wieku pacjenta oraz rodzaju i zaawansowania wady.

Leczenie ortodontyczne dzieci

Wady zgryzu wykształcają się w ciągu początkowych lat życia dziecka i są to wady nabyte, mogą być determinowane genetycznie i uzależnione od rozwoju. Nieprawidłowości zgryzowe są najczęściej wstępnie diagnozowane przez lekarzy stomatologów, pediatrów, laryngologów czy logopedów, to oni zalecają skonsultowanie się z ortodontą. U najmłodszych dzieci leczenie polega na obserwowaniu i monitorowaniu prawidłowego rozwoju narządu żucia.

Za pomocą prostych ćwiczeń i prostych aparatów ruchomych można wyeliminować nawyki ssania palca, obgryzania ołówków, oddychania przez usta, wady wymowy.

U starszych dzieci wskazane jest często noszenie aparatów ruchomych, wykonywanych indywidualnie dla każdego pacjenta. Typ aparatu, czas leczenia oraz lego powodzenie zależą od rodzaju wady. Okres wzrostu dziecka (od około 9 roku życia) jest najlepszym czasem na przeprowadzenie skutecznego leczenia aparatem ruchomym, gdyż kości są wówczas najbardziej podatne na modelowanie, a zęby stosunkowo łatwo dają się przestawić.

Leczenie ortodontyczne jest bardzo szczegółowo planowane. Analizowane są zdjęcia RTG oraz modele diagnostyczne. Przed zaprojektowaniem indywidualnego aparatu istnieje czasami konieczność usunięcia niektórych zębów, w innych przypadkach odwrotnie, trzeba poczekać na pojawienie się zębów w jamie ustnej. Decyzję o przeprowadzeniu leczenia ortodontycznego u dziecka podejmuje rodzic, po zapoznaniu się ze szczegółowym planem leczenia.

Przygotowanie planu leczenia ortodontycznego i wykonanie samego aparatu wymagają kilku wizyt. Konieczne jest kilkukrotne pobranie wycisków do sporządzenia modeli diagnostycznych pacjenta i samego aparatu. Aparat jest wykonywany w laboratorium technicznym, a następnie dopasowywany i oddawany pacjentowi przez lekarza ortodontę.
Pamiętajmy: Dzieci leczone aparatami ortodontycznymi nie poradzą sobie z nim same. Leczenie ortodontyczne wymaga ogromnej dyscypliny ze strony dziecka, należy ściśle stosować się do zaleceń lekarza ortodonty: co do czasu noszenia aparatu, jego właściwej obsługi, ścisłej higieny, jak również regularnie przychodzić na wizyty kontrolne. Dlatego najważniejsza w procesie leczenia ortodontycznego u dzieci jest rola rodziców lub opiekunów. To oni powinni sobie zdawać sprawę, że są odpowiedzialni za dopilnowanie dzieci, aby aparat był noszony zgodnie ze wskazaniami, a tym samym, w dużej mierze odpowiadają za skuteczność leczenia. Często dzieci mają trudności z zaakceptowaniem „nowej rzeczy” w buzi. Rolą rodziców jest odpowiednie wsparcie i motywowanie swoich pociech.

Leczenie aparatami stałymi

Aparaty stałe zakładane są nastolatkom i osobom dorosłym. Są niezwykle skuteczne, gdyż działają przez całą dobę i pozwalają na precyzyjne przesuwanie oraz obracanie zębów. W dużym uproszczeniu aparat stały składa się z zamków i pierścieni, które są przyklejane specjalnym klejem do powierzchni zębów. Zamki stanowią umocowanie dla sprężystych drutów, które są głównym źródłem siły oddziałującej na zęby. Zakładanie aparatu stałego zajmuje standardowo 1–1,5 godziny.

Zanim aparat zostanie założony konieczne jest wykonanie badań. Na pierwszej wizycie lekarz dokładnie mierzy uzębienie, wykonywane są wyciski szczęki i żuchwy. Niezbędne jest wykonanie zdjęcia RTG panoramicznego i cefalometrycznego. Uzyskane dzięki wyciskom modele uzębienia, dokładne pomiary, jak również analiza zdjęć, pozwalają na sporządzenia szczegółowego planu leczenia i zaprojektowanie odpowiedniego aparatu.

Zamki umieszczane na zębach są wykonane z różnego rodzaju materiałów: ze stopów metali, porcelany, kompozytów oraz specjalnego kryształu górskiego. W zależności od rodzaju zastosowanego zamka aparat jest mniej lub bardziej widoczny, a tym samym, mniej lub bardziej estetyczny. Przebieg leczenia i jego długość nie zależy od rodzaju zamka.

Czasami przed założeniem aparatu stałego konieczne jest usunięcie niektórych zębów – zwykle są to zęby najmniej wartościowe, np. z dużymi wypełnieniami.

Po założeniu aparatu stałego pacjent może odczuwać ból, może on występować również po wizytach kontrolnych. Wynika to z potężnych sił działających na zęby i kość, które powodują bardzo dynamiczne zmiany w wyglądzie uzębienia. Wizyty kontrolne odbywające się co 5–6 tygodni, są konieczne w celu aktywacji aparatu. Ponieważ leczenie polega zasadniczo na rozciąganiu kości szczęki i przemieszczaniu zębów, musi ono przebiegać etapami. Po każdej aktywacji zęby odrobinę się przesuwają, zmiany te wymagają stabilizacji, po której aktywacja jest kontynuowana.

Standardowe leczenie aparatem stałym trwa od 1,5 do 2,5 lat. Jednak każdy przypadek jest indywidualny i zależy od rodzaju wady i ilości przemieszczanych zębów. Leczenia ortodontycznego nie da się przyspieszyć. Drastyczne zmiany byłyby zbyt bolesne oraz mogłyby spowodować uszkodzenia korzeni zębów.
W odpowiednim czasie lekarz zdejmuje aparat, jest to zupełnie bezbolesne. Zęby są ustawione idealnie, równe i piękne. Leczenie ortodontyczne musi być jednak kontynuowane, gdyż noszenie aparatu stałego nie powoduje stabilnego efektów leczenia. Aby ustabilizować zęby w nowym położeniu konieczne jest założenie i noszenie reteinera. Jest to bardzo ważny etap leczenia ortodontycznego i nie wolno go zaniedbać. W przeciwnym razie zęby powrócą częściowo do swojego pierwotnego położenia, a co za tym idzie efekty długotrwałego leczenia ortodontycznego zostają zniweczone.

Profilaktyka ma na celu zapobieganie chorobom zębów i przyzębia, które mogą prowadzić do utraty zębów. Bardzo istotne jest regularne odwiedzanie gabinetu stomatologicznego, dzięki czemu można zapobiec powstawaniu tych chorób, bądź też stosunkowo szybko je wykryć i wyleczyć. Profilaktyczne wizyty kontrolne ukierunkowują również utrzymanie prawidłowej higieny jamy ustnej.

Działania profilaktyczne dotyczą zarówno zębów, jak i dziąseł, przeciwdziałają powstawaniu kamienia nazębnego, a tym samym rozwojowi próchnicy i chorobom przyzębia. Przynoszą one efekt w postaci poprawy wyglądu i lepszego samopoczucia.

Jednym z najważniejszych elementów profilaktyki stomatologicznej jest usuwanie osadów oraz kamienia nazębnego (skalling). Kamień i złogi nazębne powstają w wyniku nagromadzenia się płytki nazębnej i jej mineralizacji, zbierają się głównie w trudnodostępnych przestrzeniach między zębami, zagłębieniach, rowkach oraz przy szyjkach. Kamień jest siedliskiem bakterii, sprzyja rozwojowi próchnicy, powoduje wysoce nieestetyczny wygląd zębów, jak również nieprzyjemny zapach z jamy ustnej. Szczególnie groźne jest długotrwałe nagromadzenie kamienia przy dziąsłach, gdyż powoduje ich obrzmienie, bolesność i krwawienie. Trwały ucisk kamienia na dziąsła sprawia, że korzenie zębów się obnażają a wystawione na bezpośrednie działanie bakterii łatwo ulegają próchnicy korzeniowej i licznym schorzeniom, takim jak np. paradontoza.

Skaling jest zabiegiem wykonywanym przy użyciu ultradźwięków, które przekazywane przez specjalne końcówki rozbijają kamień i powodują jego odpadanie od zębów. Usuwanie kamienia może być bolesne zwłaszcza przy dużym jego nagromadzeniu przy dziąsłach. Końcówka drga z bardzo dużą częstotliwością, dodatkowo towarzyszy temu nieprzyjemny dźwięk.

Ponadto, po usunięciu kamienia może wystąpić krwawienie dziąseł (jest to jednak zupełnie normalne i bardzo szybko ustępuje), jak i chwilowa bolesność zębów, ponieważ były one poddane długo działaniu kwasów bakterii obecnych w kamieniu nazębnym.

Usuwanie osadów, niektórych przebarwień i mniejszych skupisk kamienia odbywa się za pomocą piaskowania. Za pomocą piaskarki i specjalnych środków chemicznych osad i zanieczyszczenia są mechanicznie usuwane z powierzchni zęba. Podczas tego zabiegu pacjent nie czuje bólu, odczuwa jedynie silny strumień wody z piaskiem działającym na zęby. Duża jego ilość w jamie ustnej może powodować dyskomfort, jednak dzięki użyciu ssaka eliminujemy znaczną jego część – sprawia to, że zabieg ten nie jest nieprzyjemny.

Po usunięciu kamienia warto przeprowadzić zabieg fluoryzacji, czyli lakierowania zębów. Polega on na wcieraniu w zęby specjalnych roztworów, żeli lub lakierów zawierających fluor. Fluor wzmacnia strukturę zębów wbudowując się w szkliwo, a tym samym czyni je bardziej odpornym na działanie kwasów płytki nazębnej. Istotny jest również fakt, że fluor powoduje remineralizację drobnych ubytków szkliwa. Fluoryzacja po skallingu jest szczególnie uzasadniona, gdyż dzięki oczyszczonym zębom fluor łatwiej może penetrować w głąb zęba. Ponadto lakiery fluorowe zdecydowanie pomagają złagodzić nadwrażliwość i tkliwość zębów i dziąseł, mogące wystąpić po usunięciu kamienia.
Ważnym zabiegiem w profilaktyce przeciwpróchnicowej jest lakowanie zębów. Polega on na zamykaniu głębokich bruzd specjalnym lakiem. Wykonuje się go u dzieci w zdrowych zębach trzonowych, ponieważ to one, mają największe zagłębienia i bruzdy. Zabieg ten jest potrzebny, gdyż ze względu na bardzo małe rozmiary dna bruzd, nie ma możliwości dokładnego ich oczyszczenia mechanicznego. Mikroskopijne szczeliny nie stanowią jednak żadnej przeszkody dla bakterii, które z łatwością przenikają do wnętrza zęba powodując groźne głębokie ubytki. Lakowanie jest zabiegiem najczęściej bezbolesnym. Bruzdy należy delikatnie poszerzyć wiertłem, tak aby w 100% sprawdzić, czy nie jest w nich już obecna próchnica. Po upewnieniu się, takie bruzdy wypełnia się lakiem z zawartością fluoru.

Dzieci, a raczej ich mleczne ząbki są narażone na taką samą chorobę próchniczą jak zęby dorosłych. Dzięki swojej delikatnej strukturze, nieprawidłowym nawykom, niedoskonałej higienie w zębach mlecznych próchnica szerzy się zdecydowanie szybciej niż u dorosłych. Dodatkowo organizm dziecka cięgle rośnie i potrzebne substancje budulcowe najpierw wspierają kościec, a potem zęby. Dlatego mają one mniejszą zdolność obrony przed bakteriami. Często zachowania dorosłych sprzyjają szybkiemu rozwojowi próchnicy u ich pociech, np.: nocne karmienie, pojenie soczkami czy słodkimi napojami w czasie snu, podjadanie słodyczy. Do tego dodajmy strach dorosłych przed dentystą i irracjonalną chęć ochrony własnego dziecka przed bólem w gabinecie stomatologicznym. Efekt negatywnych doświadczeń rodziców niepotrzebnie przenoszony jest na dzieci.